Iemand verliezen die ons dierbaar is, is nooit makkelijk. Verdriet, gemis, soms ook onbegrip… het zijn allemaal zeer menselijke gevoelens die wijzen op een perfect normale reactie op het overlijden van iemand die ons nabij was. Maar soms blijft het rouwen maar duren of wordt het zelfs erger, zo erg dat iemands leven er nog door beheerst wordt ook als de overledene er allang niet meer is. We spreken dan van gecompliceerde rouw.
Wat is gecompliceerde rouw?
Gecompliceerde of onverwerkte rouw is een algemene term voor een aanhoudende en complexe rouw die de normale fases van het rouwproces overschrijdt. Zo’n 5 tot 15 % van de rouwende mensen zouden zo in hun rouwproces vast blijven zitten en complicaties ontwikkelen. Maar de term gecompliceerde rouw wil helemaal niet zeggen dat een normale rouw makkelijk is. Rouwen is een noodzakelijk proces om het verlies van een naaste familielid of een vriend gevoelsmatig een plaats te kunnen geven. Door dat proces leren we dat verlies stukje bij beetje aanvaarden en ons losmaken van de overledene, zodat we weer verder kunnen met ons eigen leven. Het is alsof we de cirkel rondmaken en weer terugkeren naar een gevoelsmatig evenwichtigere situatie.
Wanneer wordt rouwen gecompliceerd?
Iedereen ervaart het rouwproces anders. Er bestaat dus niet zoiets als een handleiding of richtlijnen van hoe het moet. Maar algemeen wordt aangenomen dat rouwen gecompliceerd of extreem wordt als de persoon in kwestie vastloopt in het rouwproces en er niet meer uitraakt. De factor tijd is dus duidelijk belangrijk om het onderscheid te kunnen maken tussen de zogenaamde normale rouw en de gecompliceerde rouw. Dat tijdscriterium kan verschillen van de ene cultuur tot de andere en verschilt ook al naargelang de leeftijd en de omstandigheden waarin iemand overlijdt. Sommige experts vinden dat de pijn, het verdriet, het gemis of de boosheid zouden moeten verminderen na de eerste verjaardagen en de eerste familiefeesten. Volgens anderen moeten we na een sterfgeval zo’n zes maanden rekenen voor iemand zijn normale dagelijkse activiteiten weer opneemt, al blijft hij ook dan nog af en toe moeilijke momenten hebben.
Sylvia Pinna Puissant, psycholoog bij de vzw «Un pas dans l’impasse», centrum voor zelfmoordpreventie en begeleiding, lid van de « Fédération belge du deuil». DSM 4 en 5. Wagner, B. et al., Psychologica Belgica, pp. 27 tot 32, 2010.