Zelfs buiten de seizoens- of winterdepressie - een probleem dat vandaag genoegzaam bekend is - hebben de seizoenen een invloed op de manier waarop we denken en reageren: ons geheugen, onze concentratie en bepaalde complexe taken zijn allemaal onderhevig aan de wisseling van de seizoenen.
’s Winters en ’s zomers werken onze hersenen anders
Uit een Belgische studie blijkt dat de werking van onze hersenen verschilt al naargelang van de seizoenen. Bij eenzelfde opdracht die ons brein ‘s zomers, in het najaar, ‘s winters en in het voorjaar voorgelegd krijgt, reageren de hersenzones niet op dezelfde manier - of toch niet helemaal. Een simpele concentratietest (de proefpersonen moeten op een knop drukken als er op het scherm een beeld verschijnt) levert de maximale score op op het moment van de zomerzonnewende en de laagste score op het moment van de winterzonnewende. Een andere, iets complexere opdracht (een reeks letters onthouden) levert dan weer de maximale score in de herfstnacht (herfstequinox) en de laagste score in de lentenacht (lente-equinox).
Let wel, de prestaties zelf veranderden in de test niet per seizoen. Maar via observatie met een zogenaamde functionele MRI van de reactie van de hersenen brachten de wetenschappers de zones in kaart die in bepaalde periodes minder reageerden, wat erop zou kunnen wijzen dat het vervullen van de taken dan een grotere inspanning vergde.
Inwendig ritme of invloed van de elementen?
Er bestaan al heel wat studies over de invloed van de seizoenen op onze hersenen of ons gedrag. Het bestaan van de seizoens- of winterdepressie is namelijk alom bekend. We weten ook dat de seizoenen een invloed hebben op onze bloeddruk, ons cholesterolpeil en de hoeveelheid voedsel die we eten. Ook ons gedrag is onderhevig aan de seizoenen. Zo worden er meer kinderen verwekt in de winter en in het voorjaar en ligt het aantal zelfmoorden hoger in het voorjaar en in de zomer. In al die invloeden spelen de externe omstandigheden mee: er zijn seizoenen dat het warmer of kouder is, dat de zon overdag meer of minder schijnt, enz. Om de mogelijke invloed van een inwendig ritme te isoleren, hebben de onderzoekers hun proefpersonen vier dagen lang in een labo opgesloten. De deelnemers waren dus niet blootgesteld aan licht of aan de buitentemperatuur. Ook hun slaappatroon werd aangepast (één nacht zonder slaap, gevolgd door een langere nacht om het slaaptekort in te halen). De conclusie van de onderzoekers: ons brein lijkt de lichtomstandigheden waarin het zich bevindt meerdere dagen te onthouden.