Dit is een van de tien persoonlijkheidsstoornissen die worden beschreven door de DSM IV, de Amerikaanse ‘bijbel’ voor psychiatrische stoornissen. De ontwijkende persoonlijkheid vertoont een manier van functioneren die psychisch abnormaal is. Ook mensen die perfect evenwichtig zijn, kunnen bij zichzelf enkele trekken van de ontwijkende persoonlijkheid herkennen. In dat geval is het gewoon een trend, geen echt probleem.
Hoe ziet de ontwijkende persoonlijkheid eruit?
Een ontwijkende persoonlijkheid heeft uiteraard de neiging om te ontwijken, maar wat ontwijkt hij precies en waarom? Nadia mijdt op haar werk situaties waar ze in een groep zou moeten functioneren, vergaderingen dus. Ze vermijdt ook projecten waarin ze zou moet samenwerken met andere mensen. Thuis en bij haar vrienden vermijdt ze het om als eerste haar mening te moeten geven. Ze wacht tot de anderen hun zeg hebben gedaan en durft dan pas het woord te nemen. Ze kleedt zich ook onopvallend, want ze wil niet in de kijker lopen. Ze vermijdt het om haar eigen voorkeur te tonen. Extreem uitgedrukt zou je kunnen zeggen dat Nadia het leven mijdt. Ze vermijdt het om voor zichzelf op te komen en om confrontaties aan te gaan. Maar waarom reageert ze zo? Omdat ze heel weinig zelfvertrouwen heeft. Ze is als de dood dat ze tekortschiet en is overgevoelig voor het oordeel van de mensen om haar heen. Ze is bang dat ze haar niet graag zien en beschouwt een onschuldige opmerking als zware kritiek die haar vertelt dat ze niet deugt en dat niemand van haar houdt. Om de pijn van de - ingebeelde - afwijzing te mijden, gaat ze dus risico’s en contacten uit de weg en komt ze niet op voor zichzelf. Want in al die situaties riskeert ze om geconfronteerd te worden met de anderen, mensen die misschien niet denken zoals zij.
Wat zijn de kenmerken van een ontwijkende persoonlijkheid?
- Iemand met een ontwijkende persoonlijkheid mijdt sociale en professionele activiteiten waarbij veel persoonlijk contact is uit angst voor kritiek, afkeuring of afwijzing.
- Hij kan maar met mensen omgaan als hij zeker is aanvaard te worden.
- Hij gaat intieme relaties uit de weg uit angst voor vernedering of om belachelijk gemaakt te worden.
- Hij is geobsedeerd door het idee in de sociale omgang kritiek te krijgen of afgewezen te worden.
- Hij is ook geremd in het leggen van nieuwe contacten door het gevoel tekort te zullen schieten.
- Hij ziet zichzelf als sociaal onbeholpen, onaantrekkelijk of minderwaardig.
- Hij is buitengewoon terughoudend om risico’s te nemen of nieuwe activiteiten te ontplooien uit angst voor wat er allemaal zou kunnen gebeuren.