De adolescentie is in tal van opzichten een kritieke periode, onder meer als het gaat om het gebruik van al dan niet legale drugs. Alcoholmisbruik in de volwassenheid wordt over het algemeen zeer sterk beïnvloed door alcoholgebruik in de adolescentie. Vandaar de noodzaak van aangepaste preventie bij risicoadolescenten.
Het profiel van risicoadolescent wordt bepaald op basis van psychologische factoren (agressiviteit, negatief zelfbeeld), antecedenten van geweld (mishandeling, seksueel misbruik) en psychiatrische stoornissen (angst, depressie, hyperactiviteitssyndroom met concentratieproblemen). Ook milieufactoren kunnen echter het bedje spreiden voor druggebruik, zowel in de puberteit als in de volwassenheid. De eerste factor zijn de omgeving, vrienden en familie. Die kunnen een negatief voorbeeld vormen en de jongere aanzetten tot druggebruik. Daarnaast spelen tal van andere omgevingsfactoren een rol: eenoudergezinnen, kansarmoede, ouders die hun verantwoordelijkheid niet nemen,
Kinderen van wie de ouders een verleden (en a fortiori een heden) hebben van druggebruik, inclusief alcoholmisbruik, lopen zelf risico om later dit gedrag te vertonen. Een dergelijke vaststelling zou een argument kunnen zijn voor genetische voorbestemdheid, niet van experimenteren met drugs (iets wat vandaag de meeste adolescenten doen), maar van de aard van dit experimenteergedrag, die zal bepalen of de jongere al dan niet drugs zal blijven nemen. Dat zou vooral het geval zijn voor alcohol (maar ook voor nicotine): personen met familiale antecedenten van alcoholverslaving zouden gevoeliger zijn voor de stimulerende effecten dan voor de kalmerende effecten van alcohol.
Omgevingsfactoren mogen dan al bepalend zijn voor het experimenteren met drugs in de adolescentie, genetische en familiale factoren bepalen sterker de gevolgen van dit experimenteergedrag. Met andere woorden: of druggebruik al dan niet chronisch wordt. Een betere kennis van die factoren moet het mogelijk maken om globale preventieve acties uit te werken, naast acties die specifiek bestemd zijn voor risicojongeren.