Er doen heel wat hardnekkige misverstanden de ronde over roken en nicotinesubstituten en die kunnen ervoor zorgen dat men er niet in slaagt om te stoppen met roken.
1) Nicotinevervangers kunnen verslavend werken.
Fout. Je kunt niet verslaafd raken aan nicotinevervangers. Nicotineverslaving hangt vooral af van de snelheid waarmee de nicotine opgenomen wordt en verspreid wordt in de hersenen. Noch nicotinepleisters noch nicotinekauwgom veroorzaken "nicotineshots", wat wél het geval is telkens als je aan een sigaret trekt. Als dat toch zo was, zou er een sluikhandel ontstaan in nicotinepleisters! Nicotinevervangers zijn ook niet toxisch. Alleen de nicotine in tabak is schadelijk. Wél toxisch zijn de producten die je inademt bij de verbranding van tabak.
2) Boven een zekere leeftijd is het zinloos om te stoppen met roken.
Fout. Stoppen met roken, is op elke leeftijd heilzaam, want sommige gezondheidsrisico's verminderen snel. De mortaliteit - alle oorzaken samen - ligt twee keer hoger bij langdurige rokers dan bij niet-rokers. Rokers moeten ook langer opgenomen worden op intensieve zorg. De helft van de rokers met een lang "tabaksverleden" sterft aan een ziekte die verband houdt met roken.
3) Roken is gevaarlijk als je een nicotinepleister draagt.
Fout. Het is zeker geen goede manier om te stoppen met roken. Roken met een pleister is echter niet gevaarlijk. Dat dit het risico op een hartaanval zou verhogen, is compleet uit de lucht gegrepen. Nicotinepleisters worden zelfs aangeraden aan hartpatiënten. Roken in combinatie met een pleister komt voor in twee gevallen:
- de onthouder die het niet kan laten en weer in zijn vroegere fout vervalt: verwijder vooral de pleister niet, in de veronderstelling dat het u toch nooit lukt. Integendeel: uw tijdelijke 'zwakheid' doet uw eerdere inspanningen niet teniet. Als u uw pleister laat zitten, zal dat u helpen om geen sigaretten meer op te steken;
- de zware roker die zijn tabaksgebruik wil terugschroeven of de ene poging na de andere doet om te stoppen: nicotinevervangers kunnen rokers doeltreffend helpen om minder te roken en hun een duwtje in de rug geven om er volledig mee te kappen.
4) Een 16-uurspleister is minder doeltreffend dan een 24-uurspleister.
Fout. Het gaat hier om een fout debat: ontwenningsverschijnselen ontstaan als de hoeveelheid nicotine in het bloed daalt tot onder een zekere drempel. Bij zware verslaving gebeurt dit 's morgens bij het wakker worden. In dat geval moet de roker zijn pleister 's nachts aanhouden. Bij lichtere verslaving daarentegen is het aan te raden de pleister te verwijderen vóór het slapengaan, om slaapstoornissen te vermijden. We merken ook op dat het tempo van de nicotineafgifte bij een 16-uurspleister dichter ligt bij dat van de roker.
5) Het is mogelijk om je tabaksverbruik te verminderen dankzij nicotinesubstituten, zonder onmiddellijk te moeten stoppen met roken.
Juist. Het gaat hier om een nieuwe indicatie van nicotinesubstituten. Ook al wil de grote meerderheid van de rokers stoppen, 70 % voelt zich nog niet klaar om de grote sprong te wagen. Wel willen ze onmiddellijk hun eigen risico en dat van hun omgeving verminderen, zowel thuis als op het werk. Enkele adviezen in dit verband: pleeg overleg met uw arts, leg een maximumaantal sigaretten per dag vast en neem u voor om binnen het jaar volledig te stoppen. Uit studies blijkt namelijk dat wie een geleidelijk rookstopprogramma volgt, meer kans maakt om binnen twee jaar volledig te kappen met tabak.
6) De gemiddelde gewichtstoename bij stoppen met roken bedraagt:
3 kg. Wie stopt met roken, komt gemiddeld 2 tot 4 kg bij. Rokers zitten met ondergewicht. Als ze stoppen, heeft hun lichaam de natuurlijke neiging om het gewicht "in te halen" dat ze normaal gezien hadden moeten hebben als ze nooit gerookt hadden. Gewichtstoename bij rookstop is echter niet systematisch: ongeveer 30 % van alle ex-rokers komt geen gram bij. De beste manier voor risicopersonen om gewichtstoename te vermijden, is minder calorieën innemen en er meer verbruiken. Ander belangrijk hulpmiddel: nicotinevervangers, waarvan bekend is dat ze gewichtstoename beperken, en vooral nicotinekauwgom, die zeer nuttig is bij rookdrang.
7) Nicotinevervangers zijn verboden voor zwangere vrouwen.
Fout. 25 % van alle rooksters blijft roken tijdens de zwangerschap, ook al beseffen ze dat dit gevaarlijk is. Vandaar dat ze zo veel mogelijk geholpen moeten worden om volledig te stoppen. Als cognitieve en gedragstherapie onvoldoende blijken, kunnen nicotinevervangers gebruikt worden (kauwgom, pleisters, tabletten,...). Er is maar één vereiste: de pleister 's nachts verwijderen. Belangrijk: bij borstvoeding komt de nicotine die in de substituten zit, in de moedermelk terecht. Dat lijkt echter niet op te wegen tegen de vele voordelen van borstvoeding (hechting aan de moeder, wiegendoodpreventie, bescherming tegen infecties enz.).
8) Wie slechts tien jaar gerookt heeft tijdens zijn jeugd, ondervindt daar geen gevolgen van.
Fout. Het zwaarste en minst bekende gevolg is hersenaantasting bij tieners. Hun hersenen zijn immers in volle ontwikkeling en dus heel kwetsbaar. Een grootschalige studie volgde 688 jongeren die in 1985-66 16 jaar waren en in 1991-93 hun 22ste verjaardag vierden. Daaruit blijkt dat adolescenten die meer dan één pakje per dag roken, veel meer psychische risico's lopen. Zo hebben ze 15,6 keer meer kans op paniekaanvallen, 5,6 keer meer op een algemene angststoornis en 6,8 keer meer op pleinvrees (agorafobie). Ook het kankerrisico ligt aanzienlijk hoger. Jonge meisjes die vóór hun eerste zwangerschap roken, zien hun risico op borstkanker maar liefst verzevenvoudigd... En de slagaders? Roken in combinatie met de pil verhoogt het risico op een beroerte of een infarct onder de 35 jaar met een factor 40.
9) Het klopt niet dat passief roken schadelijk is.
Fout. Niet-rokers vormen 10 % van alle longkankerpatiënten, en passief roken verhoogt het longkankerrisico met 30 %. Maar er zijn niet alleen de longen: passieve rooksters lopen ook veel meer kans op baarmoederhalskanker. Het dossier "passief roken" is nog maar pas geopend: wedden dat het een hele turf wordt?
10) Lightsigaretten zijn minder schadelijk.
Fout. De lightsigaret mag dan al een geniale marketingstunt zijn, ze is een vorm van systematisch bedrog door de tabaksindustrie. Ze bevat weliswaar minder tabak, maar niet minder nicotine. Zo nodig voegen de fabrikanten er zelfs toe, om de consument te plezieren. Wel zijn lightsigaretten uitgerust met een sterk geventileerde filter om de rook te verdunnen en er in theorie voor te zorgen dat de roker minder teer en nicotine binnenkrijgt. In werkelijkheid compenseert de roker dat echter door de rook dieper naar binnen te trekken en de filtergaatjes dicht te stoppen met zijn vingers. Een "lightroker" die af en toe een gewone sigaret opsteekt, zal die heel sterk vinden en denken dat ze meer nicotine bevat. Wel, da's weer één van de handigheidjes van de tabaksindustrie. Die gebruikt namelijk aroma's om de rook te verzachten, waardoor de consument er ten onrechte van uitgaat dat deze sigaretten minder schadelijk zijn.