In België lijden ongeveer 90.000 mensen aan de ziekte van Alzheimer en elk jaar worden er 22.500 nieuwe gevallen vastgesteld. Deze ongeneeslijke neurodegeneratieve ziekte tast het geheugen aan en boezemt nog altijd angst in. Toch is er ook reden tot hoop.
Behandeling van de ziekte van Alzheimer: onderzoek maakt vorderingen
Er bestaat nog altijd geen enkel geneesmiddel dat de ziekte van Alzheimer kan genezen, maar het onderzoek boekt vooruitgang. Momenteel is er zelfs een veelbelovende behandeling in de experimenteerfase.
De eerste resultaten van fase I en II van een klinische studie zijn gepubliceerd in het tijdschrift Nature. In de studie wordt de toediening van vier dosissen van een monoclonale antistof - aducanumab - aan 160 patiënten in een predementie-stadium vergeleken met het effect van een placebo. Bij de deelnemers die het middel effectief kregen, daalde de hoeveelheid amyloïde plakken in de hersenen (een van de twee markers voor de ziekte met het zogenaamde tau-eiwit) en was er ook een stabilisatie van de cognitieve stoornissen.
Een andere molecule - solanezumab - bevindt zich nu in testfase III van de studie. “Bij patiënten in een verder gevorderd stadium van de ziekte heeft het middel geen resultaten opgeleverd. Dat was wel het geval bij patiënten in een vroeg stadium van de ziekte. Bij hen werd er over een periode van anderhalf jaar een verbetering van de cognitieve prestaties vastgesteld”, aldus prof. Jean-François Dartigues, neuroloog in Bordeaux (Frankrijk). Eind 2016 worden de conclusies van de klinische studie verwacht.
Onderzoekers en firma’s: voorzichtig optimistisch
“We hebben grote vooruitgang geboekt rond de mechanismen van de ziekte van Alzheimer. We weten nu dat we vroeg moeten ingrijpen om het degeneratieve proces tot stilstand te brengen. Daar hangt dus alles van af, want het proces begint al tien tot vijftien jaar vóór de eerste symptomen optreden”, zegt dr. Bernard Laurent, neuroloog in Saint-Étienne.
Toch blijven de onderzoekers voorzichtig.
Vijftien jaar geleden werd een studie met een ander, wetenschappelijk sterk onderbouwd geneesmiddel stopgezet omdat sommige patiënten ernstige complicaties kregen, met name auto-immune encefalitis. Bernard Laurent: “We kennen voor deze ziekte min of meer de zwakke plekken die vatbaar zijn voor ontstekingen, maar onze hersenen zijn een complex orgaan en er zijn heel veel interacties”. Het experiment heeft sporen nagelaten in de geesten van de mensen: “Vroeger stonden de zieken en hun familie te trappelen om aan een klinische studie te kunnen meedoen. Vandaag zijn ze heel terughoudend”, aldus psychogerontoloog Hélène Amiéva.
Toch is er reden tot optimisme. Prof. Dartigues: “We verwachten een beslissende doorbraak in de komende vijf jaar. We moeten natuurlijk bescheiden blijven, maar amper twee of drie jaar terug hadden we geen hoop meer, de firma’s hadden hun belangstelling voor de ziekte van Alzheimer opgegeven omdat ze geen oplossing meer zagen. Nu weten we dat we een behandeling zullen vinden. En dat kan alleen door onderzoek te doen”.
Interview met prof. Jean-François Dartigues, neuroloog en eredirecteur van het ’Institut de Santé Publique, d'Épidémiologie et de Développement’ (Isped) van Bordeaux.
Symposium ‘A-t-on commencé à vaincre la maladie d’Alzheimer?’ door l’Observatoire B2V de la mémoire, 21 september 2016. Organisatie: Arcachon, Frankrijk.
