Spierstijfheid is het onprettige gevoel dat meestal optreedt na een uitzonderlijke inspanning.
Het typische geval is dat van een langdurige, matig intense inspanning. Daardoor raken de glycogeenreserves in de spieren uitgeput, met afbraak van de spiervezels tot gevolg. Spierstijfheid ontstaat meestal binnen 24 uur na de inspanning en duurt maximum tussen 24 en 72 uur. Nadien herstellen de spieren zich en draagt het organisme geen sporen meer van deze episode tot de grenzen opnieuw overschreden worden!
De ene contractie is de andere niet
Alle langdurige en zware inspanningen kunnen spierstijfheid veroorzaken. Wel zijn er sterk bevorderende factoren. Onder meer oefeningen met veel "excentrische" contracties. Met andere woorden: wanneer de spier weerstand moet bieden tegen belasting (bv. bij een partijtje armworstelen). Bij "concentrische" contracties daarentegen bewegen de aanhechtingspunten zich naar elkaar toe (roeien), terwijl bij "isometrische" contracties de spier stabiel blijft (schuss-houding bij het skiën). Uiteraard wisselen bij de meeste sporten deze drie soorten bewegingen elkaar voortdurend af. Toch gaan sommige sporttakken met meer excentrische contracties gepaard dan andere. Op de toppen van de tenen lopen of een helling afrennen bijvoorbeeld.
Het kwaad genezen met het kwaad
Er zijn al heel wat behandelingen voorgesteld om stijfheid te verminderen, maar ze zijn niet allemaal even doeltreffend. Traditioneel wordt aangeraden om vóór de inspanning op te warmen en nadien "uit te blazen". Stretchoefeningen en vooral sauna en warme baden lijken echter doeltreffender, want ze verbeteren de doorbloeding van de geteisterde spieren. Op dezelfde manier kan een lichte oefening 24 uur na een intense inspanning het pijngevoel verminderen of zelfs volledig doen verdwijnen. Ook het gebruik van diverse farmacologische middelen is uitvoerig getest. Soms werd tot 500 mg per dag vitamine C voorgeschreven, zonder merkbaar effect. (Al dan niet steroïdale) ontstekingsremmers hadden al evenmin succes. Alleen aspirine biedt verlichting door het pijngevoel 48 na excentrische contracties of langdurige inspanningen te verminderen. Ontstekingswerende crèmes op basis van salicylzuur hebben een vergelijkbaar resultaat.