Pijn komt zeer vaak voor bij bejaarden. Volgens studies komt pijn voor bij 30 tot 75% van de senioren. Welnu, in geval van depressie of symptomen van dementie is pijn uiterst moeilijk op te sporen. Het is aangewezen pijn actief op te sporen en aandachtig te zijn. Met name elke gedragswijziging moet alarmeren.
Acute pijn veroorzaakt een stemmingswisseling van het type bezorgdheid, beklemming en angst. Chronische pijn daarentegen leidt tot een depressieve geestestoestand. Aangezien depressies eveneens erg vaak voorkomen bij senioren maakt deze overlapping de diagnose van pijn erg delicaat, vooral als mondeling communiceren moeilijk is. Deze feiten maken de opsporing van deze twee stoornissen beduidend ingewikkelder. Daarom is het belangrijk de wisselwerkingen ervan te kennen en zo steeds rekening te houden met het eventuele bestaan van een verborgen pijn.
Welke strategieën?
In geval van twijfel kan men een zeer eenvoudige "therapeutische test" uitvoeren. Deze omvat het voorschrijven van een analgeticum (tegen de pijn) en de observatie van het effect 48 tot 72 uren later. Indien de toestand van de patiënt verbetert, indien hij zich beter voelt en opnieuw sociaal contact wil, betreft het wel degelijk een probleem van pijn dat verdere aandacht behoeft. Maar indien er daarentegen geen gunstig effect wordt gezien, gaat het wellicht om een depressie. Het interessante van deze techniek is haar snelheid in vergelijking met het starten van een antidepressieve behandeling, waarbij meerdere weken nodig zijn om haar eventuele doeltreffendheid aan te tonen.
Pijn - dementie - depressie
Fatalisme en dominerende onderwaardering. Pijn wordt heel vaak onderschat, zowel door patiënten als door beroepslui. Bovendien is de senior dikwijls fatalistisch ingesteld met betrekking tot zijn lijden, in de veronderstelling dat het normaal is dat men pijn krijgt met het ouder worden. Verzorgenden hebben het over het 3D-syndroom, verwijzend naar de nauw samenhangende combinatie pijn-dementie-depressie. We mogen niet vergeten dat er gedragsschalen bestaan waarmee de pijn kan worden geëvalueerd, zelfs indien die wordt gemaskeerd door een depressie of beginnende dementie. Zij kunnen zowel thuis als in een instelling worden toegepast op hoogbejaarde personen (ouder dan 85 jaar) die communicatiestoornissen vertonen. We benadrukken dat de opname in een instelling depressies stimuleert bij personen die vaak reeds aan een andere pathologie lijden.Het kernidee bij de behandeling van pijn is: luisteren en vragen stellen!
"La douleur des femmes et des hommes âgés", Renée Sebag-Lanoë, Bernard Wary, coll Ages, santé, Société, Ed. Masson. www.doloplus.com