De aardappel is wellicht de populairste telg van de nachtschadefamilie. Wie lust er nu geen aardappelen? Hij wordt vaak ten onrechte als ongezond bestempeld: alleen frietjes en chips zijn dodelijk (op het vlak van calorieën althans).
De aardappel is een zetmeelhoudende stengelknol. In het westen behoort hij tot de basisvoeding. Hij is alomtegenwoordig: vers of verwerkt in drank of gebak.
Geschiedenis van de aardappel
De aardappel is oorspronkelijk afkomstig uit Amerika. De Inca's kweekten 'papas', die ze in de zon lieten drogen om ze lange tijd te kunnen bewaren. De keizer liet er een voorraad van aanleggen en in periodes van hongersnood werden ze uitgedeeld aan de landbouwers.Pizarro ontdekte de aardappel in Peru en zo kwam die in 1534 in Europa terecht. Zo'n vijftig jaar later, in 1586, werd hij opnieuw ontdekt in Virginia door Walter Raleigh, een gunsteling van koningin Elisabeth I van Engeland. De communicatie was wellicht een beetje misgelopen. Sir Francis Drake nam de aardappel mee naar Engeland, waar hij algauw deel ging uitmaken van de dagelijkse kost, ondanks zijn weinig uitgesproken smaak. Een tijd later deed hij ook zijn intrede in Ierland, waar de mislukking van de aardappeloogst in 1845 zou leiden tot de grote hongersnood.De Engelsen noemden hem potato, de Spanjaarden batata en de Italianen tartufola, oftewel kleine truffel, omdat hij ook onder de grond groeide. Het is heel goed mogelijk dat de tartiflette van de Savoie daar zijn oorsprong vindt. In Duitsland en Zwitserland ten slotte doopten ze hem Kartoffel.De aardappelplant deed aanvankelijk dienst als sierplant en nam de plaats in van de dahlia. Maar de Europese bevolking, die uitgedund was door oorlog en hongersnood, nam de aardappel algauw op in haar basisvoeding. De aardappel was het eten van de lage klasse, van de armen en de boeren. Hij had echt geen al te beste reputatie, want bovendien meende men toen dat hij giftig was.In Frankrijk moest Parmentier een beroep doen op een list voor de uitgehongerde Fransen hem op het einde van de 18de eeuw eindelijk wilden eten. Parmentier had verstand van marketing. In 1785 organiseerde hij een ceremonie die werd geleid door het koninklijke paar, waarbij Lodewijk XVI bloeiende aardappelstengels in zijn knoopsgat droeg en Marie-Antoinette in haar kapsel. En we weten dat ze niet dood zijn gegaan van schaamte.De koning stond de aanplant toe op 54 morgens (ongeveer 2 hectare) op een veld voor militaire manoeuvres dat zich bevond in de vlakte van Sablons in Neuilly-sur-Seine. Is dat een legende? Niemand die het weet. Wel staat vast dat Parmentier de aardappelplanten overdag liet bewaken door de soldaten van de koning, zodat de mensen zouden begrijpen hoe kostbaar deze groente wel niet was en 's nachts op rooftocht zouden komen. Een slimme publiciteitsstrategie.Onderwijzers en priesters waren de eerste aardappelkwekers. Door de grote hongersnood van 1789 breidde de aardappelteelt zich uit.De aardappel ging pas vanaf 1840 deel uitmaken van de basisvoeding in Frankrijk. Vandaag eten de Fransen gemiddeld ongeveer 80 kilo aardappelen per jaar. In België is dat 200 kilo per jaar en per inwoner.
De verschillende soorten aardappelen
De aardappelsoorten zijn in opmars. We spreken niet meer van een aardappel, maar van een Bintje, een Ratte of een Charlotte.Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:Vastkokende aardappelen. Sommige hebben een seizoen: Belle de Fontenay (maart tot juni), BF 15 (juli tot maart), Francine (september tot april), Pompadour en Ratte (september tot mei), Roseval en Rosine. De Charlotte en de Nicola zijn het hele jaar door verkrijgbaar.De meest voorkomende soorten zijn: Bintje, Estima, Manon, Monalisa, Samba en Urgenta, die geteeld en geoogst worden van de herfst tot de lente.De primeurs of nieuwe aardappelen worden geoogst voor ze helemaal rijp zijn. Ze hebben een fijne schil die je er makkelijk af kunt krabben. Alleen aardappelen van het begin van de oogst (april, mei) tot 31 juli hebben recht op die benaming, en buiten het seizoen de aardappelen uit het buitenland. De gerenommeerdste primeurs zijn die van Noirmoutier en zijn behoorlijk prijzig. Sinds kort produceert Ile de Ré ook primeurs, die een gegarandeerde herkomstbenaming hebben.De zogenaamde 'grenaille' is een primeur als hij minder dan 28 mm meet en een gewone aardappel als hij tussen 28 en 40 mm lang is.
- 1
- 2
- 3
- 4
- Volgende pagina