Diethylstilbestrol (D.E.S.), in Frankrijk en België op de markt gebracht onder de naam DISTILBENE, is een geneesmiddel dat tussen 1948 en 1976 is voorgeschreven aan zwangere vrouwen die een verhoogd risico liepen op een miskraam of die meerdere miskramen achter de rug hadden. Maar inname van dit geneesmiddel in het eerste trimester van de zwangerschap kan leiden tot misvormingen van de geslachtsorganen en vruchtbaarheidsproblemen bij het ongeboren kind. De slachtoffers die mogelijk met dit probleem geconfronteerd worden, zijn dus vrouwen die in deze periode geboren zijn, tot 1977 dus.
1. De anatomische gevolgen bij vrouwen die aan het middel zijn blootgesteld
Sommige vrouwen zullen geen enkele misvorming hebben en ook geen enkele aandoening als gevolg van de blootstelling aan D.E.S. Hun vruchtbaarheid zal er dus niet onder lijden.
Andere patiënten daarentegen kunnen een of meerdere van de volgende verschijnselen vertonen:
- misvormingen aan de baarmoeder. Die kan klein van omvang zijn en een afwijkende vorm hebben (kleine,T-vormige baarmoeder);
- specifieke misvormingen van de baarmoederhals (kleine en korte baarmoederhals, misvormde baarmoederhals);
- misvormingen aan de eileiders. Die kunnen gaan tot een volledige obstructie van de eileiders;
- cervico-vaginale adenose, dat wil zeggen de aanwezigheid van baarmoederslijmvlies in de baarmoederhals. Deze letsels vragen dus een regelmatige controle (uitstrijkje, biopsie...) door de gynaecoloog;
- een helderecellencarcinoom van de vagina en van de baarmoederhals. Dat is een kanker die in andere omstandigheden uiterst zelden voorkomt. Eén op de 1.000 vrouwen die zijn blootgesteld aan D.E.S. krijgt ermee te maken. De aandoening wordt gekenmerkt door ongewone bloedingen en treedt op jonge leeftijd op (tussen 20 en 30 jaar);
- vaak gaat dit gepaard met een endometriose.
2. Gevolgen voor de vruchtbaarheid
Ongeveer één op de drie vrouwen die in utero zijn blootgesteld aan DES kunnen mogelijk problemen hebben om zwangerschap te raken. De oorzaken zijn uiteenlopend:
- afwijkingen aan de baarmoeder verhinderen dat het eitje zich innestelt en dat er zich een embryo ontwikkelt;
- afwijkingen aan de eileiders kunnen in geval van obstructie de vruchtbaarheid verstoren en het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vergroten;
- vaak gaan daarmee afwijkingen aan het cervixslijm gepaard (geen slijm aanwezig, ondoordringbaar voor de spermatozoïden...);
- er kunnen ook afwijkingen van de eisprong mee gepaard gaan.