Zonder vitamine D geen stevige botten… Bij ons is rachitis, vroeger ook de Engelse ziekte genoemd, zo goed als verdwenen. Daar zijn twee redenen voor: de met vitamine D verrijkte flesvoeding én - wat nog te vaak vergeten wordt - de systematische toediening van vitamine D-supplementen aan alle kinderen onder de vijf jaar. Iets wat trouwens ook voor jongeren tussen tien en achttien jaar zou moeten gelden…
Vitamine D
Vitamine D (calciferol) wordt in de huid aangemaakt uit de molecule 7-dehydrocholesterol onder invloed van ultraviolet licht (UV-B straling uit zonlicht). Maar ook uit onze voeding kunnen we vitamine D halen, vooral dan uit producten uit de zee (vette vis en schaaldieren).
Koemelk levert alleen vitamine D als ze er kunstmatig mee verrijkt is.
Als we de puntjes op de i willen zetten, zouden we het eigenlijk moeten hebben over cholecalciferol of vitamine D3 - dat is de natuurlijke vorm waarin vitamine D voorkomt. In de lever wordt vitamine D3 dan omgezet in de actieve vorm calcidiol. Uit die stof kan het lichaam dan putten om bot aan te maken.
Calcidiol wordt vervolgens in de nieren nog eens omgezet in vitamine D2 en wordt zo een soort hormoon dat de calcium- en fosforspiegel in het lichaam reguleert. Die twee stoffen - calcium en fosfor - zijn cruciaal voor de mineraalvorming van het bot; ze zorgen er met andere woorden voor dat er voldoende kalkafzetting plaatsvindt.
De vorming van gezonde botten zou niet de enige verdienste van vitamine D bij kinderen zijn. Studies suggereren vitamine D-supplementen een preventief effect hebben op diabetes type 1, op aanvallen van ademnood en op acute luchtweginfecties. Maar voorlopig ontbreken er harde bewijzen.
Vitamine D: doeltreffend tegen rachitis, maar het slachtoffer van haar eigen succes
Bij een langdurig en ernstig tekort aan vitamine D bestaat er een verhoogd risico op rachitis, een groeiziekte met onder meer verminderde botaanmaak waardoor kinderen bijvoorbeeld later gaan zitten en lopen dan gewoonlijk. In België komt de ziekte nog maar heel zelden voor. Dat is vooral te danken aan het feit dat de zuigelingenmelk en opvolgmelk (melk tweede leeftijd - van vijf tot twaalf maanden) sinds begin jaren 90 verrijkt wordt met vitamine D. Maar het initiatief om vitamine D-supplementen voor te schrijven, is het slachtoffer van zijn eigen succes: sinds rachitis door vitamine D-tekort bij ons nagenoeg de wereld uit is, worden de officiële aanbevelingen niet meer algemeen toegepast.
Prof. Dominique Turck, hoofd van de dienst kindergastro-enterologie in het 'Hôpital Jeanne de Flandre’ in Lille: “Rachitis blijft een uiterst zeldzame aandoening bij tieners; bij kinderen boven de twee jaar komt ze zelfs niet meer voor. Maar de systematische aanvulling van vitamine D stopzetten, brengt wel degelijk een risico op rachitis mee. Dat is in meerdere landen, waaronder de Verenigde Staten, vastgesteld”.
Blootstelling aan zonlicht : een vijftiental minuten is al genoeg!.
Bijna iedereen in Europa heeft ‘s winters te weinig vitamine D. Europa ligt namelijk boven de 35° de Noorderbreedte en ’s winters vallen de zonnestralen op dat halfrond te schuin in om door de dikkere ozonlaag te kunnen dringen. In België ligt de fotosynthese van vitamine D door de huid vier tot zes maanden - van november tot februari of maart - op een heel laag pitje. Daarom hebben veel tieners bij ons ’s winters een te laag vitamine D-gehalte.
Naar aanleiding van een interview met prof. Dominique Turck, hoofd van de dienst kindergastro-enterologie in het 'Hôpital Jeanne de Flandre’ (Lille) en lid van het ‘Comité de nutrition de la Société française de pédiatrie’.
