De term ‘hysterie’ wordt vaak gebruikt in de volkstaal en staat in die context voor heel uiteenlopende dingen.
"Doe niet zo hysterisch" betekent dan vaak: "Je windt je onnodig op", "Je overdrijft echt wel" of "Ik snap je reactie echt niet!»"
In de psychiatrie heeft de term ‘hysterie’ een heel andere betekenis. Hysterie staat dan voor symptomen die in eerste instantie terug te vinden zijn bij iemand met een pathologische persoonlijkheid, in dit geval een hysterische persoonlijkheid.
Welk gedrag vertoont iemand die aan hysterie lijdt?
Een typisch kenmerk van hysterie is het theatrale gedrag.
Als we zo iemand observeren, hebben we het gevoel dat hij er altijd een schepje bovenop doet. Het is net of hij in een film staat en een rol speelt; hij doet geaffecteerd, dramatiseert alles, reageert overdreven en dikt alles aan. Hij vervalt in uitersten, praat heel luid en snel, trekt alle aandacht naar zich toe, lacht veel - ook als dat ongepast is -, maakt theatrale gebaren of vertelt de feiten op een uitvergrote, groteske manier. Sommige televisiepresentatoren of acteurs hebben dus logischerwijs een hysterische persoonlijkheid.
Een extreme vorm van mysterie is mythomanie, en in dat geval overdrijft de betrokkene heel sterk.
Maar het gaat nog verder, hij vertelt ook regelrechte leugens en neemt een loopje met de werkelijkheid. Maar het gaat hier dus om een uiterste. Hysterie gaat lang niet altijd zo ver.
Een ander veel voorkomend element bij hysterie is het verleidingsspel.
De relaties tussen mensen worden geërotiseerd, de betrokkene probeert de andere te verleiden, al dan niet met seksuele connotaties. Bij mannen gaat hysterie vaak samen met donjuanerie, de drang dus om zo veel mogelijk liefdesrelaties in de wacht te slepen. Toch gaat die verleidingspose vaak gepaard met een karig, geremd en moeilijk seksleven. Hysterie is namelijk een façade waarachter gebreken schuilgaan.
Welke denkwereld gaat er achter hysterie schuil?
Het hysterisch gedrag - en dus de hysteriesymptomen - is de uitwendige manifestatie van innerlijke gedachten. Iemand met hysterische neigingen heeft met andere woorden gedachten die zijn gedrag verklaren.
Die gedachten kunnen heel verschillend zijn:
- "Ik moet in de schijnwerpers staan";
- "Ik heb behoefte aan aandacht",
- "Ik ben bang om alleen te zijn",
- "Ik wil charmeren en behagen",
- "Ik wil niet dat anderen mijn zwakke punten of angsten zien",
- "Ik heb de anderen nodig, want ik kan me niet alleen behelpen",
- "Ik wil dat ze me onweerstaanbaar vinden", enz.
Margot Phaneuf, Qu'est-ce que la personnalité histrionique ? M.éd., PhD. maart 2014.