De hersenen opereren zonder de patiënt in een diepe slaap te brengen, of een hersentumor verwijderen in de zone van het spraakvermogen zonder dat de patiënt de spraak verliest... Het is mogelijk en fascinerend. Prof. Hugues Duffau, een Frans neurochirurg en laureaat van de Herbert-Olivecrona medaille, maakt komaf met de oude, achterhaalde opvattingen. E-gezondheid had een interview met hem.
Het is mogelijk om de hersenen te opereren van een patiënt die wakker is
Juist. Prof. Duffau opereert al sinds 1997 patiënten met een glioom via zogenaamde awake craniotomie, een techniek waarbij de patiënt alleen plaatselijk verdoofd is. Het doel is om zo veel mogelijk hersenweefsel dat door de tumor is aangetast te verwijderen en daarbij alle hersenfuncties te sparen. Alleen tijdens het openen van de schedel wordt de patiënt onder algemene narcose gebracht. «De hersenen hebben geen pijnreceptoren en kunnen dus geopereerd worden zonder dat de patiënt hoeft te slapen, want hij voelt geen pijn», aldus de neurochirurg.
Als de patiënt na de korte algemene narcose wakker wordt, vragen een neuropsycholoog en een orthofonist hem bepaalde taken uit te voeren (bewegen, spreken, begrijpen, iets onthouden, enz.). Intussen gaat de chirurg het hersenoppervlak met een elektrische stimulator af om de structuur van de actieve neurale netwerken voor elke bestudeerde functie te bepalen. «Als de patiënt niet juist reageert op een test of bijvoorbeeld «het auto» zegt in plaats van «de auto», markeer ik de zone met een pleistertje zodat ik weet dat ik op die cruciale plaats niets mag wegnemen», legt prof. Duffau uit.
Na de operatie kan 99% van de patiënten weer een actief leven leiden.
Elke hersenzone heeft één vaste functie
Fout. Dat idee leeft al meer dan 150 jaar en werd de wereld in gestuurd door de Franse arts Paul Broca. Hij onderzocht de hersenen van een van zijn overleden patiënten die niet kon spreken. In de linkerfrontale cortex vond hij een letsel dat hij als de oorzaak van de taalhandicap zag. Deze observatie was gebaseerd op het idee dat elke hersenzone een specifieke functie vervult en werd sinds 1861 als absolute wetenschappelijke waarheid aanvaard.
Volgens prof. Duffau is deze gelokaliseerde visie van ‘één zone per functie’ van de hersenen voorbijgestreefd: «Ik heb veel patiënten geopereerd die een tumor in spraakzone hadden en die voor noch na de ingreep ook maar het minste spraakprobleem hadden. Dat wijst erop dat die zone niet het hoofdepicentrum van het spraakvermogen is. De hersenen bestaan niet uit onafhankelijke zones, maar vormen interactieve dynamische netwerken die zich voortdurend kunnen aanpassen. We moeten dus evolueren naar een meer globale, connectionistische visie, waarin verwevenheid en verbindingen centraal staan».
Interview met Prof. Hugh Duffau, neurochirurg en oncoloog aan het UZ van Montpellier. Auteur van "L’erreur de Broca : pour en finir avec 150 ans d’erreurs sur le cerveau", uitg. Michel Lafon.