Heb ik een ijzertekort?

IJzer: een heel nuttig oligo-element

IJzer is een mineraal dat in de natuur heel verspreid voorkomt als erts. Het is ook een materiaal dat we in ons dagelijks leven heel veel tegenkomen. Maar het zit ook in levensmiddelen.
In het voedingsjargon noemt men dit mineraal zout een oligo-element, omdat het in heel kleine hoeveelheden in ons lichaam aanwezig is en werkt. Oligo komt van het Grieks oligos en betekent "klein".

Cruciale functies van ijzer

Een van de belangrijkste bestanddelen van uw bloed is hemoglobine. Die stof zit in uw rode bloedcellen en staat in voor het zuurstof transport van uw longen (die zuurstof krijgt u binnen via de lucht die u inademt) naar al uw organen. Daarna ruilt de hemoglobine de zuurstof in voor het kooldioxide dat door uw stofwisseling geproduceerd wordt en brengt het dat terug naar uw longen. Die scheiden het dan uit als u uitademt.
In elke molecule hemoglobine zit een atoom ijzer. Het is oneindig klein, maar wel onmisbaar. Geen ijzer betekent geen hemoglobine en/of kleine rode bloedcellen die in slechte staat zijn.
Hetzelfde scenario vinden we terug in de myoglobine in onze spieren, dat is de stof die er de zuurstof opslaat die nodig is om uw spieren te doen werken.

IJzer speelt ook een rol in heel wat chemische reacties die zich in uw lichaam afspelen, omdat het een bestanddeel is van bepaalde enzymen.

Efficiënte recyclage van ijzer

We worden geboren met een voorraad ijzer die we bij onze moeder weghalen. Die voorraad groeit geleidelijk aan naarmate we groter worden.

Als volwassene hebt u een ijzerkapitaal (4 gram voor mannen en 2,5 gram voor vrouwen) dat uit twee soorten ijzer bestaat:

• Heemijzer (ongeveer 65 % van uw voorraad): dat is het ijzer dat terug te vinden is in hemoglobine, myoglobine en in bepaalde enzymen.

• Niet-heemijzer: dat zit in andere enzymen en in de ijzerreserve die in de vorm van ferritine opgeslagen zit in bepaalde cellen, onder meer in de lever-, de milt- en de ruggenmergcellen.

Behalve wanneer u bloedingen hebt, scheidt u heel weinig ijzer af, hooguit 1 tot 2 mg per dag. Al de  rest wordt gerecycleerd. Als een rode bloedcel versleten en opgebruikt is, gaat het ijzer van die cel niet verloren. Het wordt door een heel gesofistikeerd mechanisme gerecupereerd en gerecycleerd.

IJzer wordt moeilijk opgenomen door het lichaam

Gelukkig bestaat die recyclage, want ons lichaam neemt het ijzer dat door ons voedsel wordt geleverd maar heel moeilijk op. Heel wat producten werken die opname in de darmen tegen.
Heemijzer wordt geleverd door de hemoglobine en myoglobine in vlees, maar amper 10 tot 20 % daarvan wordt ook opgenomen.
Niet-heemijzer - te vinden in groenten en eieren - wordt slechts voor 1 tot 5 % opgenomen.

Wat verstoort de opname van ijzer precies?

• Alle soorten tannine en die zijn er zat: koffie, thee, wijn, bier en bepaalde fruitsoorten bevatten allemaal tannine.
• Polyfenolen, die stoffen komen vaak samen met tannine voor.
• Plantaardige vezels.
• Fytaten, dat zijn stoffen die in volwaardige graansoorten zitten.
• Het calcium in melkproducten.
• Zink.
• En bepaalde soorten eiwitten.

Een hele waslijst dus!

Maar gelukkig werkt vitamine C hier op een positieve manier in.
Vitamine C neutraliseert min of meer de tegenwerkende kracht van tannine en van de fytaten en vergemakkelijkt zo de opname van ijzer.

IJzer: hoeveel hebben we nodig?

Net door die slechte opname hebben we veel meer ijzer nodig dan we elke dag afscheiden.

• Baby’s en kinderen tot 9 jaar hebben 7 mg per dag nodig.
  
  
• Pubers hebben nog meer nodig: tussen hun 13de en hun 19de tot 14 mg.
  
  
• Bij mannen daalt de behoefte weer, want eenmaal volwassen hebben ze nog maar 9 mg nodig.

Vrouwen hebben veel meer ijzer nodig: 16 mg. Dat is logisch, want ze verliezen elke maand bloed door de maandstonden. Eenmaal in de menopauze zakt hun ijzerbehoefte naar het niveau van de mannen.

Maar tijdens zwangerschappen hebben vrouwen dan weer dubbel zo veel ijzer  nodig: tussen 25 en 35 mg. Op elk moment en telkens als een rode bloedcel wordt aangemaakt, put de baby ijzer uit de voorraad van zijn moeder. Die blijft ook ijzer leveren als ze haar baby voedt. In die zoogperiode heeft ze elke dag 10 mg ijzer nodig.

• 1
• 2
• 3
• Volgende pagina