Bij kinderen zijn gegeneraliseerde aanvallen van epilepsie die gepaard gaan met stuiptrekkingen, bewustzijnsverlies en het schudden van armen en benen eerder een uitzondering. Bij kinderen zijn de symptomen eerder discreet - en vaak misleidend - en gaan ze meestal onopgemerkt voorbij. Toch moeten we alert zijn. De familie en andere mensen in hun omgeving kunnen die tekenen leren herkennen en zo epilepsie op het spoor komen.

Epilepsie bij kinderen: te vaak over het hoofd gezien
In België hebben zo’n 60.000 mensen epilepsie, de helft daarvan zijn kinderen. De epilepsieaanvallen worden vaak onvoldoende gediagnosticeerd, behandeld of gewoon maar als handicap door de samenleving erkend. Kinderen met epilepsie zouden nochtans vanaf de eerste aanval een neurologisch onderzoek moeten ondergaan. In werkelijkheid worden ze vaak niet correct opgevolgd - en krijgen ze vooral onaangepaste medicatie - en wordt hun ziekte fout ingeschat waardoor ze - vooral op school - worden uitgesloten.
Sophie (de naam is veranderd) is lid van de Franse organisatie Enfance Epilepsie* en heeft een dochtertje dat epilepsie heeft: «Het heeft heel lang geduurd voor de diagnose van epilepsie bij mijn dochter gesteld werd, omdat de signalen niet duidelijk waren; ze had geen korte momenten van bewustzijnsverlies met de typische fysieke inzinking. Het zijn de leerkrachten op school die hebben opgemerkt dat ze zich soms raar gedroeg en dat ze leerproblemen en moeite met lezen had, wat vooral te wijten was aan concentratieproblemen.»
Vijf tekenen van epilepsie bij kinderen
De volgende ongewone gedragingen en bewegingen moeten u in de richting van epilepsie doen denken:
- Schudden van een arm of been, buikpijn, braken, enz. Als deze symptomen vaak voorkomen, wijzen ze op een storing in een welbepaalde, kleine zone van de hersenen.
- Vreemd gedrag van diverse aard en herhaaldelijke, korte symptomen die op het eerste gezicht banaal zijn, maar die regelmatig terugkeren - soms meerdere keren per dag - en altijd identiek zijn. Bijvoorbeeld het plots stoppen van een activiteit, gepaard gaand met kleine kauwbewegingen en onopvallende automatismen (zoals in de handen wrijven). Deze korte episodes duren 30 seconden en herhalen zich soms 20 keer per dag, waarna alles weer in zijn plooien valt. Een ander voorbeeld is het plots opschrikken ’s ochtends, waarbij het kind de dingen die het vastheeft vallen vaak laat vallen. Dat laatste komt vooral bij grotere kinderen voor.
- Spasmen in de vorm van korte spiersamentrekkingen in de richting van het lichaamsas die meestal maar een seconde duren maar zich herhalen in salvo’s van 5-10 minuten, meestal na een slaapfase. Deze vorm van epilepsie kan heel ernstig zijn. De aanvallen moeten vroeg opgespoord worden om de intellectuele ontwikkeling van het kind niet in het gedrang te brengen.
- Plotselinge problemen op school. Een stilstand of regressie van de intellectuele of psychomotorische ontwikkeling van het kind, meestal gepaard gaan met gedragsveranderingen. Vóór de leeftijd van twee jaar gaat het meestal om een achterstand in de psychomotorische ontwikkeling: het kind is slapjes, grijpt geen voorwerpen vast, vertoont weinig interactie met zijn omgeving, gebruikt zijn armen of benen weinig.
Opgelet: deze signalen zijn niet te verwarren met huilconvulsie (hevige huilbuien die gepaard gaan met stuipen en eventueel leiden tot bewusteloosheid), tics, koude rillingen, de gebruikelijke spiertrekkingen bij het inslapen, pavor nocturnus (nachtangst) of nachtmerries. Ook opeenvolgende driftbuien zijn niet te verwarren met epilepsie!
Sophie: «Mijn dochter heeft partiële epilepsie met myoclonus (korte, onvrijwillige schokjes van een of meerdere spieren), maar vooral momenten van afwezigheid. Op school was ze ineens "weg", ze had moeite om terug naar de werkelijkheid te keren als ze bij haar naam geroepen werd. Soms had men het gevoel dat ze dagdroomde, ze had ook concentratieproblemen en kon informatie maar traag verwerken. Vaak zeiden de leerkrachten tegen haar: “word eens wakker” en had ze momenten dat ze er met haar aandacht totaal niet bij was. Heel af en toe maakte ze ook vreemde bewegingen, ze kreeg rillingen, knipperde met haar ogen, enz. »
*Enfance Epilepsie www.enfanceepilepsie.com
Epilepsie-France : www.epilepsie-france.fr
Fondation française pour la recherche sur l’épilepsie : www.fondation-epilepsie.fr
Op basis van een interview met prof. Viviane Bouilleret, neuroloog en hoofd van de dienst "Neurophysiologie clinique et epileptologie" in het Bicêtreziekenhuis (Kremlin Bicêtre)