Dementie: meer dan alleen maar de ziekte van Alzheimer

Hoe is dementie te omschrijven?

Dementie is een van de grootste problemen van de volksgezondheid in onze westerse samenleving. Wereldwijd zijn er naar schatting 40 miljoen mensen door getroffen. In België zijn er 165.000 gevallen.

Neurologisch gezien is het proces toe te schrijven aan het verlies van neuronen.
De volgende symptomen moeten aanwezig zijn om van dementie te kunnen spreken:

• Er moet altijd sprake zijn van geheugenstoornissen:
  De persoon in kwestie herinnert zich bepaalde elementen uit het verleden niet meer en/of heeft moeite met het onthouden van nieuwe informatie.
  
  
• Daarnaast moet er nog een andere cognitieve stoornis aanwezig zijn:
  Moeite om de juiste woorden te vinden of te begrijpen (afasie), om voorwerpen te hanteren (apraxie), om iets te plannen, om zich te oriënteren, om een situatie in te schatten, enz.

Even iets vergeten wijst natuurlijk nog niet op dementie.
De diverse symptomen moeten ook een zware impact op het dagelijkse leven hebben om over een echte pathologische cognitieve degradatie te kunnen spreken.

Wat zijn de verschillende types van dementie?

De ziekte van Alzheimer is de bekendste en veruit ook de meest voorkomende vorm van dementie. In België gaat het in 85.000 van de 165.000 gevallen om alzheimer. Maar het is zeker niet de enige vorm.

Degeneratieve dementie:

Dat is een progressief geleidelijk aan erger wordend proces van de neuronen die afsterven.

De belangrijkste vormen van neurodegeneratieve dementie (los van de ziekte van Alzheimer) zijn:

• Frontotemporale dementie
  Aantasting van de frontale en temporale gebieden van de hersenen.
  In het begin manifesteert de ziekte zich vooral door gedragsstoornissen, vooral dan van ontremming van het gedrag. Dat leidt tot sociaal onaangepaste handelingen, buitensporige en ongebruikelijke uitgaven, enz.
  Frontotemporale dementie treedt meestal tussen 50 en 60 jaar op.
  
  
• Lewy-body-dementie
  Wordt veroorzaakt door de Lewy bodies die zich in de hersenen ontwikkelen. Lewy bodies zijn eiwitafbraakproducten die in de neuronen worden geproduceerd.
  De ziekte is te herkennen aan visuele hallucinaties en aan het heel wisselende patroon van de cognitieve stoornissen.
  De ziekte heeft dezelfde kenmerken als de ziekte van Parkinson: beven in rusttoestand,  stramheid, tragere bewegingen, enz.
  
  
• De ziekte van Parkinson evolueert in bijna 30% van de gevallen naar dementie.
  
  
• De ziekte van Kreutzfeld-Jakob.
  Deze zeldzame ziekte is te wijten aan de aanwezigheid van prionen in de hersenen (het is het menselijke equivalent van de gekkekoeienziekte).
  De zieke is jaren latent aanwezig. Als ze eenmaal uitbreekt, evolueert ze wel heel snel.

Niet degeneratieve dementie:

Het afsterven van neuronen wordt niet door een degeneratief proces, maar door iets anders veroorzaakt.
Sommige van deze oorzaken zijn te behandelen en de effecten zijn soms omkeerbaar, maar dat is niet altijd het geval.

De voornaamste vormen van niet-degeneratieve dementie:

• Vasculaire dementie.
  Wordt veroorzaakt door een of meerdere CVA’s (cerebrovasculaire accidenten) die niet altijd ontdekt zijn.
  Deze vorm kan heel plots optreden.
  
  
• Dementie veroorzaakt door chronische alcoholintoxicatie
  Vooral bekend is het syndroom van Korsakoff, maar er zijn er nog andere.
  
  
• Hypothyeroïdie en bepaalde vitaminetekorten (vitamine B1 of thiamine, vitamine B12) kunnen dementie veroorzaken.

De meest voorkomende oorzaak van omkeerbare dementie is depressie.
Bij bejaarden treedt depressie soms op als gevolg van een wijziging in de cognitieve functies en niet zozeer door de manifestatie van neerslachtige gevoelens. Met antidepressiva kunnen de cognitieve functies in dat geval weer genormaliseerd worden. Maar de relatie is wel complex: 'echte' dementie gaat vaak gepaard met en wordt vaak nog verergerd door een depressie die erbovenop komt.

Er bestaan tientallen soorten van dementie.
Sommige zijn te behandelen, in andere gevallen kan men alleen de evolutie van de ziekte vertragen.

Begeleiding van de patiënt en zijn familie is erg belangrijk. Aarzel niet om naar een dokter te gaan als u bij een familielid ongebruikelijk gedrag opmerkt.