Als het niveau van de slechte cholesterol (LDL) te hoog is en de referentiegeneesmiddelen zoals statines niet volstaan of door de patiënt niet goed verdragen worden, zouden de nieuwe PCSK9-remmers heel goede diensten kunnen leveren. De eerste twee van die geneesmiddelen, alirocumab en evolucumab, zijn al of komen in de loop van de volgende maanden in Europa en de States op de markt.
Nieuw wapen tegen cholesterol
Het hoofddoel van de medicatie bij mensen met een te hoge slechte cholesterol (LDL-cholesterol, wat staat voor «low-density lipoprotein») is de waarden naar een zodanig niveau terugbrengen dat hun cardiovasculaire risico kleiner wordt.
Een te hoog LDL-cholesterolgehalte in het bloed effent het pad voor zogenaamde arteriosclerotische hart- en vaatziektes. Typisch voor deze aandoeningen is de vorming van plaque in de aders die de bloedstroom kan belemmeren en kan leiden tot cerebrovasculaire accidenten en hartkwalen (hartinfarct, angor, enz. door de plotseling verminderde bloedtoevoer naar het hart als gevolg van vernauwing of verstopping van de kransslagaders).
Een op de twee mensen met een hoog tot zeer hoog cardiovasculair risico slaagt er helaas niet in om die doelstelling te halen, en dat ondanks de ingevoerde maatregelen rond levenshygiëne («gezonde» voeding en lichaamsbeweging) en de medicatie, meer bepaald de statines, het hypolipemiërend standaardgeneesmiddel (dat de LDL-waarden doet zakken). Een groot deel van de patiënten haalt de doelstelling wel of toch bijna.
De nieuwe geneesmiddelen die nu in de VS en in Europa op de markt worden toegelaten, zijn dan ook goed nieuws. Momenteel zijn het er twee: alirocumab* en evolucumab**, antistoffen met de naam PCSK9-remmers***. Een derde middel, bococizumab **** is nog in de ontwikkelingsfase.
Voor wie is de nieuwe cholesterolmedicatie bestemd?
Momenteel zijn er gesprekken aan de gang om te bepalen wie van de mensen met een te hoge slechte cholesterol (mensen met zogenaamde hypercholesterolemie) deze nieuwe cholesterolverlagende medicatie echt nodig hebben en de medicatie dus ook terugbetaald zouden krijgen. Het zouden op de eerste plaats de patiënten zijn die de streefwaarden voor de LDL-cholesterol die door hun arts zijn vastgelegd bij verre niet halen. In die groep horen ook de mensen die statines slecht verdragen of contra-indicaties hebben voor dit middel. Daarnaast zijn er ook de patiënten die ook met sterke dosissen statines toch nog te hoge cholesterolwaarden hebben. Dat is vooral zorgwekkend als ze al een cardiovasculair accident hebben gehad of als hun kransslagaders er slecht aan toe zijn.
Er zijn tot slot ook mensen met een erfelijke vorm van hypercholesterolemie, de zogenaamde heterozygote familiale hypercholesterolemie (HeFH). In Frankrijk is amper 1% van de 200 tot 300.000 zieken gescreend. Deze patiënten slagen er nog minder dan de anderen in om de cholesterol die van nature in de lever aanwezig is af te voeren. De concentraties LDL-cholesterol zijn bij hen dan ook zo hoog dat de aders verstopt kunnen raken. Deze groep loopt tot twintig keer meer kans om een cardiovasculaire ziekte te krijgen dan de rest van de bevolking.
Dr. Michel Farnier, lipidoloog (Point Médical, Dijon): «Van de patiënten met een blijvende hoge LDL-cholesterol zouden we ook nog de categorieën moeten kunnen bepalen die prioriteit hebben. Ik denk bijvoorbeeld aan de mensen die een of meerdere cardiovasculaire accidenten hebben gehad en een hoog risico op recidieven hebben, of een bijkomend risico omdat ze bijvoorbeeld diabetes hebben».
Ook zogenaamde «polivasculaire» patiënten zouden in aanmerking kunnen komen. Deze mensen hebben door atherosclerose op verschillende plaatsen in hun lichaam fysieke schade opgelopen, bijvoorbeeld door een coronair accident (van de kransslagaders in het hart), een accident in de hoofdslagaders in de hals (die de hersenen van bloed voorzien) en arteriopathie (geleidelijke afsluiting van de aders in de benen).
Globaal gezien verlaagt de nieuwe cholesterolverlagende medicatie de LDL-cholesterol met 50 tot 65% bij mensen die al statines krijgen. Dat kunnen mensen zijn met een coronaire aandoening (een hartaderziekte) die kampen met hypercholesterolemie en een hoog cardiovasculair risico hebben, of mensen met een erfelijke vorm van heterozygote familiale hypercholesterolemie (HeFH).
(1) Kastelein JJP, Farnier M, Hovingh GK, et al. Analyses up to 78 weeks from four ODYSSEY trials. Présentation orale au Congrès 2015 de l’ESC (no 5772), 01/09/15; * l’alirocumab (Praluent®) est produit par les laboratoires Sanofi et Regeneron; ** l’evolocumab (Repatha®), conçu par le laboratoire Amgen; ** pour inhibiteurs de la protéine convertase subtilisine/kexine type 9 (PCSK9); **** conçu par le laboratoire Pfizer
Artikel geschreven op basis van een interview met dr. Michel Farnier, lipidoloog (Dijon) en de toespraken op het congres van de European Society of Cardiology (ESC, Londen, 30 augustus-2 september 2015)