Weer hoop voor verlamden?

Een paar jaar geleden was een rolstoelpatiënt opnieuw leren lopen nog een pure illusie. De regeneratie van de zenuwcellen (neuronen) in de hersenen of het ruggenmerg werd immers als onmogelijk beschouwd. Bovendien draaiden pogingen om verlamde patiënten opnieuw te laten lopen door de twee beschadigde ruggenmerguiteinden met elkaar te verbinden, steevast uit op een mislukking. De auteurs van dit exploot gingen daarbij uit van de volgende veronderstelling: de regeneratie van de neuronen na een letsel wordt geblokkeerd door een litteken dat bestaat uit een ophoping van gliale cellen, "astrocyten" genoemd. Die vormen een weefsel dat het zenuwstelsel ondersteunt, maar bij een letsel scheiden ze twee eiwitten af: vimentine en GFAP. Die vormen een cicatriserende barrière die het herstel van de neuronen verhindert. Om de geldigheid van deze hypothese te bewijzen, voerden de onderzoekers proeven uit op muizen, waarvan de genen die coderen voor één van deze substanties geïnactiveerd werden. Vervolgens werd hun ruggenmerg doorgesneden, net als bij de muizen in de controlegroep. Alleen bleken de astrocyten van de muizen waarvan de twee betrokken genen geïnactiveerd werden, minder reactief. Daardoor konden de neuronen voldoende regenereren om opnieuw circuits te doen ontstaan, met een zekere functionele recuperatie tot gevolg. Het komt er nu op aan deze ontdekking bij muizen te vertalen in een therapeutische strategie die toepasbaar is op de mens. De eerste beoogde strategie bestaat erin, de expressie van GFAP en vimentine te blokkeren via een nieuwe gentherapietechniek. De onderzoekers geven zichzelf 5 jaar om nieuwe proeven uit te voeren op muizen, vervolgens op apen en ten slotte op mensen. Deze gentherapie, die in staat is om cicatrisatie van de gliale cellen te voorkomen, zou aanvankelijk kunnen worden toegepast op patiënten die onlangs een ongeval hebben gehad. Vervolgens zou kunnen worden nagegaan of dit proces ook doeltreffend is op vroegere letsels.