Plezier is iets totaal anders dan vreugde of geluk. Mihaly Czikszentmihaly, een uit Hongarije afkomstige Amerikaanse professor psychologie en een van de voortrekkers van de positieve psychologie, werkte en enquêteerde jarenlang rond de essentiële vraag: "Wat maakt ons gelukkig?"
Jaren onderzoek
De conclusies van Czikszentmihaly werden voorgesteld in het bekende boek "Vivre, la psychologie du bonheur" (Leven, de psychologie van het geluk), uitgegeven bij Robert Laffont.
Hij legt uit dat de ervaring van een innerlijke vreugde in alle culturen op dezelfde manier beschreven wordt en dat hij daarvan een aantal kenmerken heeft kunnen ontdekken. Dat gevoel van geluk, van vreugde, doet zich altijd voor in het kader van wat hij noemt "een optimale ervaring", een ervaring die zeer duidelijke kenmerken vertoont.
Wat zijn de bijzondere kenmerken van de optimale ervaring?
- Ze doet zich voor op het ogenblik van de verwezenlijking van een haalbare taak, die toch als een uitdaging kan gelden en die een bijzondere aanleg of bekwaamheid vereist.
- De persoon die deze ervaring beleeft, concentreert zich volledig op wat hij op dat ogenblik doet.
Een professionele zwemmer die zijn brevet van 50 m moet halen om te bewijzen dat hij kan zwemmen, zou geconfronteerd worden met een te lichte opdracht om te kunnen spreken van een optimale ervaring, aangezien hij zich daarvoor niet zou moeten concentreren. Voor een kind dat pas heeft leren zwemmen, zou dit brevet echter een uitdaging kunnen zijn waarvoor het zich helemaal moet geven en zich ten volle moet concentreren om te kunnen slagen. De taak die het iemand mogelijk maakt om een optimale ervaring te beleven, is dus voor iedereen verschillend.
- De doelstelling is duidelijk.
De persoon die deze ervaring gaat beleven, weet wat hij moet doen om te slagen en alles is voor hem duidelijk. Is het doel te vaag of is de manier om het te bereiken niet betrouwbaar, dan zal de ervaring van deze innerlijke vreugde onmogelijk zijn. Een muzikant weet bijvoorbeeld dat hij geen valse noten mag spelen en het stuk perfect moet uitvoeren.
- Zodra de activiteit uitgevoerd is, moet u onmiddellijk weten dat uw doel bereikt is.
Stel dat u bezig bent met een moeilijk examen. Terwijl u de vragen beantwoordt, hebt u er geen idee van of het resultaat goed zal zijn. In dat geval, beleeft u geen optimale ervaring. In het tegengestelde geval, voelt u zich tijdens het examen volledig geconcentreerd, u weet dat u zich aan het overtreffen bent en dat u sowieso zult slagen. Dit is wel een voorbeeld van optimale ervaring.
- U zet zich zo in voor een activiteit dat u op geen enkel ogenblik afgeleid bent.
Wat u doet, bezorgt u een gevoel van innerlijke vreugde en u gaat er volledig in op. Daardoor vergeet u uw problemen, uw existentiële angsten, de dagelijkse zorgen en al de rest… U wordt volledig in beslag genomen door 'het moment'.
- U bent zelf verantwoordelijk voor de controle van uw handelingen.
U bent verantwoordelijk voor wat u doet en u zult ook verantwoordelijk zijn voor het succes. Een bergbeklimmer die een bergtop beklimt of een solozeiler weet dat hij alleen op zichzelf kan rekenen en dat hijzelf de volledige verantwoordelijkheid draagt. De voldoening zal des te groter zijn wanneer de onderneming slaagt.
- Uw bezorgheid ten opzichte van uzelf verdwijnt, ook al zal de ervaring het geloof in uzelf versterken.
U denkt niet meer aan uzelf, maar alleen aan wat u verwezenlijkt. De mensen rondom u tellen niet meer mee, uw pijn en uw moeite ook niet. U staat helemaal open voor de ervaring die u beleeft.
- U hebt een andere perceptie van de 'tijd'.
Het is precies alsof de tijd sneller voorbijgaat of, integendeel, stil blijft staan. Uw waarneming van de tijd is in elk geval veranderd. Deze vaststelling geldt echter niet wanneer 'tijd' deel uitmaakt van de activiteit, bijvoorbeeld in sommige sporttakken waarbij de tijd gemeten wordt en de sportman een zeer scherp tijdsbesef heeft.
Ga in uw geheugen eens op zoek naar de ogenblikken waarop u zo'n 'energiestroom', bron van intense vreugde, hebt meegemaakt. Misschien was dat een sportervaring, een artistieke activiteit, een publiek optreden (conferentie, zang, dans…), het lezen van een boek, schrijven, een wetenschappelijke gedachte, een ervaring in de tuin of zelfs een wandeling in de natuur…
Waarom moet u op zoek naar die ogenblikken uit het verleden? Doodeenvoudig omdat u dan kunt beslissen om die ervaringen regelmatig te herhalen en om uzelf op die manier meer vreugde en geluk te bezorgen.