Plasticverpakking voor voeding is vandaag alomtegenwoordig. Maar de meeste verpakkingsmaterialen bevatten bisfenol A en ftalaten, twee chemische stoffen die onze hormoonhuishouding kunnen verstoren. Zouden deze stoffen ook een rol spelen in de ontwikkeling van overgewicht en obesitas? En zo ja, hoe kunnen we er ons dan tegen beschermen?
Hoe kan plasticverpakking voor voeding obesitas veroorzaken?
Wereldwijd krijgen almaar meer mensen last van overgewicht. In België kampt naar schatting meer dan de helft van de mensen met obesitas of overgewicht. Een van de verklaringen is de grote verandering in onze eetgewoonten: elke structuur in onze maaltijden gaat verloren en de voeding wordt meer en meer industrieel geproduceerd.
Bisfenol A: vruchtbaarheidsstoornissen, diabetes, enz. Nu ook obesitas?
Maar niet alleen de inhoud of samenstelling van onze maaltijden is sterk veranderd, ook de verpakking waarin ze wordt verkocht. Almaar meer voedsel wordt nu in plastic verpakt: plasticfolie, plastic potjes, plastic bakjes, flessen, dozen, enz. In de meeste van die plastic materialen zit bisfenol A, een hormoonverstoorder die vruchtbaarheids- en gedragsstoornissen zou veroorzaken. Vandaar dat ook de vraag is gerezen of voedingsverpakking een rol zou kunnen spelen in de massale toename van obesitas.
Het aantal studies naar een mogelijke link tussen bisfenol A en chronische ziekten is de afgelopen jaren enorm gestegen. De studies tonen een verhoogd risico aan voor diabetes, insulineresistentie, obesitas en cardiovasculaire ziekten door verstoring van het endocriene stelsel en heel waarschijnlijk ook de vethuishouding. Een deel van de studies gebeurde in vitro en op dieren, maar de studies op mensen spreken elkaar vaak tegen of zijn niet significant genoeg. Daardoor is het onmogelijk om tot definitieve conclusies te komen of een einde te maken aan de controverse.
Bewijzen moeilijk hard te maken
Volgens een team van onderzoekers die in februari 2013 een analyse van de bestaande literatuur rond het onderwerp heeft gepubliceerd (2), hebben de ondervonden problemen vooral te maken met het metabolisme van bisfenol A. Er is ook een factor die voor verwarring zorgt en dat is de sociaaleconomische context. Achtergestelde bevolkingsgroepen hebben namelijk de neiging om meer calorierijk en bewerkt voedsel te eten. Het is dus moeilijk om te weten of de verpakking of het voedsel zelf het risico op obesitas, diabetes of een hartziekte doet stijgen. We worden trouwens op allerlei manieren permanent aan bisfenol A blootgesteld, want de stof is ook teruggevonden in de lucht en in water en wordt ook gebruikt in thermisch papier.
Ftalaten: tot vijf keer meer risico op obesitas
Bisfenol A is allicht maar een van de vele milieuvervuilende stoffen waaraan we worden blootgesteld en die geassocieerd zouden kunnen worden met chronische ziekten. Zo heb je nog polychloordifenyl, pesticiden op basis van organische chloorverbindingen en ftalaten. Van deze laatste wordt DEHP, een van de meest voorkomende vormen, gebruikt als plasticverzachter. De stof zit in producten voor lichaamsverzorging (zeep, shampoo), maar ook in fopspenen en plasticdozen voor voeding. Er is een rechtstreeks verband vastgesteld tussen de aanwezigheid van DEHP in het bloed van kinderen en het risico op obesitas in een latere levensfase. Voor de zwaarste gevallen van besmetting zou het risico op obesitas vervijfvoudigd zijn!
Anses, septembre 2011, http://anses.fr/Documents/CHIM-Ra-BisphenolA.pdf. (2) Magliano D.J. et al., « Bisphenol A and Diabetes, Insulin Resistance, Cardiovascular Disease and Obesity: Controversy in a (Plastic) Cup ?”, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism February 1, 2013 vol. 98 no. 2 502-504, doi: 10.1210/jc.2012-3058 - Phthalate, Environmental Chemical Is Linked to Higher Rates of Childhood Obesity Published : June 26, 2012, The Endocrine Society.