Op elk moment van het leven kan er kanker worden vastgesteld, ook tijdens of net na een zwangerschap. In het laatste geval zullen de behandeling en de leefwijze vanzelfsprekend heel anders zijn.
Kanker en zwangerschap: een zeldzaam fenomeen
Het komt gelukkig maar heel zelden voor dat een vrouw tijdens haar zwangerschap te horen krijgt dat ze kanker heeft. Het komt voor bij 0,07 % tot 0,1 % van de vrouwen. Meestal gaat het om borstkanker, baarmoederhalskanker of een vorm van bloedkanker (lymfomen, leukemie).
Aparte behandeling
De diagnose van kanker komt hard aan. Voor zwangere vrouwen en hun familie is de schok zo mogelijk nog groter. Voor de artsen die deze patiënten begeleiden, zijn de omstandigheden niet evident. Ze moeten heel specifieke voorzorgen nemen en niet alle behandelingen zijn mogelijk. En omdat het zelden voorkomt, is het bovendien moeilijk om wetenschappelijke gegevens te vinden over de effecten van de geneesmiddelen. Dat wil wel niet zeggen dat de zwangerschap afbreken de enige oplossing bij kanker tijdens de zwangerschap is.
Chemotherapie: wat zijn de effecten op de foetus?
Zoals alle andere stoffen die door de moeder worden opgenomen kunnen de geneesmiddelen die tijdens de chemotherapie worden toegediend in het bloed van de baby terechtkomen. Dat kan diverse problemen veroorzaken, van abortus tot misvormingen. Maar soms zijn er ook helemaal geen kwalijke gevolgen. Alles hangt af van het type van chemotherapie en van het stadium van de zwangerschap.
Wat is het risico voor de baby bij chemotherapie tijdens de zwangerschap?
De eerste twee tot vier weken is het alles of niets. Ofwel wordt de zwangerschap door de chemo onderbroken, ofwel is er geen enkel risico voor de baby. De rest van het eerste trimester brengt de chemo een risico op misvormingen mee – zo’n 10 % als er maar één stof gebruikt wordt en zo’n 20 % als er meerdere stoffen toegediend worden. In het tweede en derde trimester blijft er een risico op misvormingen bestaan, maar dat is niet groter dan voor de algemene bevolking (2 tot 3%). Er kunnen ook bijwerkingen optreden waarvan de graad van de ernst verschilt (sterfte van de foetus, vroegtijdige bevalling, groeiachterstand), maar dat gebeurt maar bij een minderheid van de vrouwen (tussen 10 en 30 %).
Lange termijn en de nevenverschijnselen
Voor de behandelingen die aanvullend aan de chemotherapie worden gegeven en die de doeltreffendheid ervan moeten verhogen of de bijwerkingen tegengaan, zijn er geen wetenschappelijke cijfers bekend. De keuze van de behandeling moet geval per geval bekeken worden. Er bestaat wel een langetermijnstudie die kinderen die tijdens de zwangerschap zijn blootgesteld tot hun 29e verjaardag heeft gevolgd. Er is geen enkel verschil met de algemene bevolking vastgesteld voor het IQ, lengte, school- en andere problemen. Maar voor gegevens over het risico op kanker of vruchtbaarheidsproblemen is het nog te vroeg.
Franse referentiecentrum kanker en zwangerschap (Centre de référence cancer et grossesse, http://www.cancer-et-grossesse.fr/)