Blog : " Blog van de redactie "
Plots overlijden bij jonge sporters is schokkend en dramatisch. Onlangs gingen er dan ook stemmen op om via hartscreening eventuele oorzaken van zo’n plotselinge hartdood op te sporen en zo sterfgevallen te voorkomen. Dat idee heeft men uiteindelijk laten varen. De reden voor die beslissing is een mooi voorbeeld van de gevaren van screenings…
Valse positieven en valse negatieven: de nadelen van screeningprogramma’s
In het kader van een opsporingsonderzoek heeft men het over valse positieven bij patiënten bij wie men denkt de ziekte (of afwijking) te vinden, terwijl er in werkelijkheid niets aan de hand is. Een vals negatief daarentegen is een patiënt die te horen gekregen heeft dat hij de ziekte niet heeft en ze toch heeft.
De nadelen van een vals negatief zijn duidelijk: de ziekte is niet ontdekt en zal dus ook niet behandeld worden. De patiënt blijft dus ziek. Maar ook valse positieven zijn schadelijk. Ze leiden tot overbodige behandelingen, maar soms ook tot felle angst, tot veranderingen in leefstijl die eigenlijk niet hoeven, enz. Het droevigste aan de hele zaak is dat de slachtoffers van deze ‘misstappen’ denken dat ze aan iets heel ergs ontsnapt zijn, terwijl ze hun leven gewoon hadden kunnen voortzetten.
Waarom geen screening doen naar de oorzaken van plotselinge hartdood?
Het FKG heeft zonet een studie gepubliceerd die bevestigt dat het contraproductief zou zijn om hartscreenings uit te voeren om plotselinge hartdood bij sporters te voorkomen. De reden is dat dit soort sterfgevallen heel zeldzaam is. Voor jonge sporters gaat het om een tiental gevallen op miljoenen individuen. Men zou hier in een eerste reactie tegen kunnen inbrengen: elke dode bij jonge sporters is er toch een te veel! Moeten we niet alles doen om dat te voorkomen en dus screenings uitvoeren?
Alleen, ook screenings houden risico’s in. Alle oorzaken van plotselinge hartdood opsporen (volgens het FKG zijn het er een veertigtal) bij alle jongeren die aan sport doen - in clubverband of individueel - zou dan ook heel wat gevolgen hebben. Het FKG schat dat er in 5 tot 30 % van de gevallen sprake is van valse positieven. Dat betekent dat tienduizenden jongeren met angst de diagnose zullen tegemoet zien en soms ook ingrepen zullen ondergaan om hun hart te behandelen. Die ingrepen hebben zelf ook risico’s, en die zijn soms groter dan het risico op plotselinge dood!
Conclusie: screening is een heel krachtig instrument, want zo kan een ziekte behandeld worden nog voor ze schade aanricht. Maar het is geen alles zaligmakende oplossing. Het is een illusie te denken dat we ons door meer controle- en opsporingsonderzoeken kunnen beschermen tegen alle risico’s van het leven. De medische wereld kan beter de aandacht toespitsen op de opsporingsonderzoeken die er echt toe doen: darmkanker vanaf 50 jaar, borstkanker tussen 49 en 65jaar, maar ook andere ziekten. Praat erover met uw huisarts!