De geneeskunde evolueert voortdurend en wat tien jaar geleden klopte, klopt niet noodzakelijk ook vandaag nog. Er zijn voorbeelden in overvloed. De meest voorkomende fout is deze van het theoretische verband. Bijvoorbeeld hartproblemen na de menopauze voorkomen met oestrogenen of bloedarmoede voorkomen met ijzer. Af en toe weerleggen studies de vastgeroeste overtuigingen.
- Het gebrek aan oestrogenen verklaart niet noodzakelijk de stijging van het aantal hartaanvallen na de menopauze
- Het systematisch toedienen van ijzersupplementen aan zuigelingen ter preventie van bloedarmoede brengt meer schade toe dan helemaal niet behandelen
- Bij mooie verhalen moet men zich altijd afvragen of ze wetenschappelijk werden gecontroleerd
Het gebrek aan oestrogenen verklaart niet noodzakelijk de stijging van het aantal hartaanvallen na de menopauze
De WHI-studie (Women Health Initiative) zorgde in het begin van de 21ste eeuw voor een belangrijk keerpunt. In die tijd dachten de artsen dat de problemen die na de menopauze optreden - zoals een hoger aantal hartaanvallen - te wijten waren aan de stopzetting van de oestrogeensecretie. Het ligt dus voor de hand dat men dacht dat men in de preventie van hartaanvallen, herseninfarcten en de ziekte van Alzheimer oestrogenen moest aanwenden. De WHI-studie heeft op grote schaal aangetoond dat dit fout was. Niet alleen hadden de vrouwen onder Substitutieve Hormonale Behandeling (SHT) van de menopauze niet minder infarcten of andere complicaties dan anderen, ze vertoonden ook een iets hoger aantal gevallen van borstkanker (en een iets lager aantal gevallen van colonkanker). Kortom, we hadden het allemaal bij het verkeerde eind. Het loont m.a.w. de moeite om veronderstellingen via ernstige studies te controleren.
Het systematisch toedienen van ijzersupplementen aan zuigelingen ter preventie van bloedarmoede brengt meer schade toe dan helemaal niet behandelen
Nog een vastgeroest idee dat door de mand valt. In landen waar endemische malaria heerste, stelde men vast dat de kinderen vaak door bloedarmoede stierven. De Wereldgezondheidorganisatie (WGO) beval daarom al lang aan om in deze landen systematisch ijzer- en foliumzuursupplementen toe te dienen aan kindjes jonger dan twee jaar. Een Amerikaans team volgde 24.000 kinderen om de gegrondheid van deze aanbeveling te controleren De studie moest voortijdig worden stopgezet: kindjes die ijzer innamen, liepen een risico om een ernstige of zelfs dodelijke ziekte op te lopen dat 12% hoger was in vergelijking met kindjes die enkel een placebo - m.a.w. niets - innamen. Ook hier werd de intuïtieve logica niet gecontroleerd.