Een lymfoedeem of gezwollen arm is een verwikkeling in de lymfeklieren die kan optreden na een borstoperatie. Hoe valt het te voorkomen? Een woordje uitleg.
Lymfoedeem, een probleem met de lymfen
Bij de behandeling van borstkanker wordt een tumor in de borst weggenomen. Maar als er metastasen zijn of als er een risico op metastasen (de tumor die ook de omringende weefsels aantast) bestaat, worden ook de lymfeklieren* in de oksels weggenomen. Deze vernieling van het lymfevatenstelsel kan een zogeheten secundair lymfoedeem veroorzaken. Dat wil zeggen dat er zich lymfevocht ophoopt in de onderhuidse weefels omdat de normale drainage van de lymfe onderbroken is. Er ontstaat dan een oedeem in de hand, de pols of de hele arm. Deze voelt dan stijf en zwaar aan en zwelt op.
Er zijn drie risicoperiodes voor een lymfoedeem
Zo'n lymfoedeem kan meteen na de operatie ontstaan. Het gaat dan om een reactie op de bruuske onderbreking van de drainage van de lymfe. De zwelling kan in de loop van de volgende weken verminderen. Meestal volstaat het om de arm wat hoger te dragen en spieroefeningen te doen.
Een zwaardere vorm van lymfoedeem kan 4 tot 6 weken na de operatie optreden. In dat geval worden ontstekingsremmers en een manuele drainage van de lymfe door een kinesist voorgeschreven.
Maar zo'n oedeem kan ook pas 18 tot 24 maanden later of zelfs jaren na de operatie ontstaan. In dat geval is er meestal maar een kleine zwelling te zien die zelden pijnlijk is. Maar ook hier is behandeling noodzakelijk, want de patiënt zal mogelijk geleidelijk aan meer hinder ondervinden bij het bewegen. Bovendien is er ook risico op infecties. En deze reactie zo lang nog na de operatie kan ook wijzen op een recidief.