Onderzoekers hebben onlangs hepcidine ontdekt, bijgenaamd het "ijzerhormoon". Hepcidine regelt het ijzergehalte in het lichaam. Te veel ijzer leidt tot hemochromatose, een ijzertekort veroorzaakt dan weer bloedarmoede, twee bijzonder ernstige ziekten die veel meer voorkomen dan bijvoorbeeld diabetes.
Drie gram ijzer, ongeveer 23 duizendsten van het lichaamsgewicht: het impliceert een broos evenwicht, want iets minder leidt tot bloedarmoede, waarbij de weefsels te weinig zuurstof krijgen, iets meer veroorzaakt hemochromatose, waarbij de cellen vergiftigd raken. Op wereldvlak kampen honderden miljoenen mensen met een tekort of een teveel aan ijzer. In Frankrijk sterven elk jaar 2.000 personen aan hemochromatose. IJzer is weliswaar een gering bestanddeel van het organisme, maar is wel belangrijk, ja zelfs essentieel voor het leven. Het speelt immers een rol bij de hemoglobinesynthese. Hemoglobine is een molecule die zorgt voor de fixatie en het transport van zuurstof in het bloed. Het hemoglobinegehalte moet binnen ideale minimum- en maximumwaarden blijven, en de marge is nauw, maar tot op vandaag was zo goed als niets geweten over het regelingsmechanisme. Een onderzoeksteam aan het Cochin-instituut in Parijs ontdekte een hormoon dat aangemaakt wordt door de lever, hepcidine genaamd, en dat dit delicate ijzerevenwicht regelt. Daarmee opent het eindelijk reële perspectieven voor een behandeling van de ziekten die veroorzaakt worden door een teveel of een tekort aan ijzer. Onlangs werd bewezen dat een hepcidineekort rechtstreeks verantwoordelijk is voor erfelijke hemochromatose. Dit nieuwe wetenschappelijke inzicht houdt de mogelijkheid in om deze meest voorkomende genetische ziekte ter wereld (in Europa lijdt 1 op de 200 à 300 personen eraan) te voorkomen door hepcidine toe te dienen. Genetisch gemanipuleerde muizen die geen hepcidine produceren, krijgen hemochromatose, terwijl muizen die ongebreideld hepcidine produceren, voortdurend aan anemie lijden. Momenteel zijn er besprekingen aan de gang met een Zwitsers farmaceutisch bedrijf om deze ontdekking te vertalen in farmaceutische moleculen die bruikbaar zijn voor de mens. We mogen er dan ook van uitgaan dat tussen nu en vijf jaar de miljoenen patiënten met hemochromatose of bloedarmoede doeltreffend zullen kunnen worden behandeld met hepcidine, één van zijn analogen of integendeel een inhibitor van dit hormoon.
Nicolas G. et coll., Nature Genetic, mei 2003, CNRS, Inserm, Université René-Descarte, faculté de Médecine Cochin - Port-Royal, Nancy C. Andrews de Howard Hughes Medical Institute de Boston.