Stress is een natuurlijke reactie van ons lichaam op een mogelijk gevaar. Het is dus een nuttige prikkel om ons tot actie aan te zetten en ervoor te zorgen dat we ons aan de situatie aanpassen. In zoverre is stress een goede zaak. Maar alles verandert als stress chronisch wordt.
Waarom krijgen we chronische stress?
Normale stress is nuttig
Stress is een natuurlijk mechanisme dat in ons een reactie moet teweegbrengen waardoor de stress weer naar omlaag kan. Daarna keren we terug naar de normale toestand. Als een kind bijvoorbeeld voor uw auto de straat oversteekt, krijgt u een stresspiek; uw lichaam reageert, u remt zo hard u kunt nog voor u de tijd hebt gehad om na te denken. De stress heeft uw reacties versneld en misschien hebt u zo wel een ongeluk vermeden. U voelt de stress nog enkele minuten, daarna ebt hij weg.
Wat is chronische stress?
Als u in een bepaalde situatie stress ervaart en niet kunt reageren, zal de stress blijven voortduren. Als zo’n toestand maanden aanhoudt, kan de stress zelfs chronisch worden. Alain werkt in een groot farmaceutisch bedrijf. Al anderhalf jaar gaat het gerucht dat er ontslagen zullen vallen, maar niemand weet wie zijn job zal verliezen. Alain loopt al meer dan een jaar gestrest rond omdat hij niet weet of hij een van de mensen is die ontslagen zullen worden. Hij is bang, hij piekert veel en slaapt slecht. Het vervelende is dat Alain niets kan doen aan dit soort stress en hij dus machteloos staat. Hij beslist niet over het beleid dat zijn bedrijf voert. Hij heeft weliswaar een functie waarin hij heel bekwaam is, maar dat wil niet zeggen dat hij zijn baan zal houden. Het feit dat hij niets kan doen aan iets wat stress opwekt, maakt de stress nog groter waardoor die op de duur chronisch kan worden.
Het gevaar van chronische stress
Chronische stress stimuleert de amygdala, een gebied in de hersenen dat gemaakt is om enkel kortstondig te worden gestimuleerd. Als deze zone blijvend geactiveerd wordt, raakt ze uitgeput omdat we in een permanente staat van waakzaamheid verkeren. Wie zich in zo’n situatie van chronische stress bevindt, raakt uitgeput door de stress en kan geleidelijk aan in een depressie belanden.
Chronische stress: doe iets aan de situatie
“Soms kan men niets doen aan de situatie die stress veroorzaakt …” Die uitspraak is eigenlijk fout! We kunnen altijd iets doen. Alain is bang om ontslagen te worden. Maar zijn collega José zit in dezelfde situatie en toch reageert hij niet zo. José houdt er rekening mee dat er een herstructurering komt en volgt al twee jaar een opleiding. Hij heeft dus een plan B en ondanks zijn oncomfortabele situatie kampt hij niet met dezelfde angsten als Alain en zit hij evenmin in een beginnende depressie. Het is dus altijd mogelijk om iets te doen aan een situatie die tot chronische stress kan leiden, ook al is het resultaat soms toe te schrijven aan het placebo-effect. Handelen vermindert de angst. Iemand met een zware ziekte zal minder stress hebben als hij gebruikmaakt van aanvullende, alternatieve remedies. En we gaan nog een stap verder: ook als die actie medisch gezien geen enkele waarde heeft, zal de zieke zich beter voelen en misschien zelfs sneller genezen omdat hij zijn stress vermindert.
Stress basics. Mayo Clinic. Mayo Clinic Guide to Stress-Free Living, http://www.mayoclinic.org/healthy-living/stress-management/basics/stress-basics/hlv-20049495.